Συνήθως χαρακτηρίζουμε «κομπλεξικούς» τους ανθρώπους που έχουν ενοχλητική συμπεριφορά, που δημιουργούν πρόβλημα εκεί που δεν υπάρχει.
«Κόμπλεξ σημαίνει στην κυριολεξία σύμπλεγμα. Είναι ένας ψυχολογικός όρος, στον οποίο αναφέρθηκε πρώτος ο Φρόιντ. Συγκεκριμένα, ο ιδρυτής της ψυχανάλυσης θεώρησε ότι οι συγκρούσεις ανάμεσα στις τάσεις και τις ορμές του εαυτού από τη μία και στους κανόνες και τις αρχές του περιβάλλοντος από την άλλη μπορούν να οδηγήσουν τελικά σε ψυχολογικά τραύματα και συμπλέγματα αρνητικών βιωμάτων, που επηρεάζουν όλη τη ζωή μας. Τα κόμπλεξ μάς εμποδίζουν να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας και τις ικανότητές μας και δυσκολεύουν τις σχέσεις μας με τους άλλους», εξηγεί η κ. Ανίτα Σταφυλοπάτη, ψυχολόγος - οικογενειακή θεραπεύτρια.
Γιατί νιώθω κατωτερότητα;
Δεν έχεις το πρόσωπο της Αντζελίνα Τζολί ούτε το κορμί της Σίντι Κρόφορντ σίγουρα όμως διαθέτεις πολλά άλλα χαρίσματα. Σκέψου ότι κανένας δεν γεννήθηκε τέλειος και πως η εικόνα σου ίσως δεν ανταποκρίνεται σε αυτό που εσύ πιστεύεις για τον εαυτό σου.
Η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας σχηματίζεται πολύ νωρίς, στην παιδική ηλικία, τότε που βλέπαμε τον εαυτό μας μέσα από τα μάτια των «σημαντικών», δικών μας ανθρώπων όπως οι γονείς μας αλλά και πρόσωπα του περιβάλλοντος μας. Αν από παιδί άκουγες συνεχώς αρνητικά και απαξιωτικά σχόλια για τον εαυτό σου κάποια στιγμή ίσως πίστεψες ότι αυτή είναι η αλήθεια. Αν για παράδειγμα όντας έφηβη ακόμη όλοι σου έλεγαν ότι έχεις μεγάλη περιφέρεια
«Βασική προϋπόθεση για να αναπτύξουμε μια υγιή και σταθερή προσωπικότητα είναι να μας αγαπούν και να μας αποδέχονται χωρίς όρους οι άνθρωποι που είναι σημαντικοί για μας κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Όσο πιο αυστηροί και κριτικοί είναι οι γονείς απέναντί μας, τόσο πιο αυστηροί θα είμαστε και εμείς απέναντι στον εαυτό μας», λέει η κ. Ανίτα Σταφυλοπάτη.
Το πρότυπό μου είσαι εσύ...
Άλλες φορές τα κόμπλεξ προκύπτουν από τα πρότυπα και τις αξίες που επικρατούν στην οικογένεια. Μπορεί για παράδειγμα η μητέρα σου να ήταν αστέρι στη ζωγραφική και η μεγάλη σου αδελφή να κληρονόμησε από αυτήν το ταλέντο και την κλίση στη ζωγραφική αλλά αυτό δε σημαίνει ότι εσύ υστερείς αν δεν έχεις φλέβα καλλιτέχνη. Το να θεωρείς τον εαυτό σου ατάλαντο και άχρηστο εκτός από το ότι δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Ο κάθε άνθρωπος είναι ιδιάιτερος, με διαφορετικές κλίσεις και ενδιαφέροντ
Πίσω από ένα κόμπλεξ κρύβεται ένα γενικότερο αίσθημα αμφισβήτησης του εαυτού και χρειάζεται πολλή δουλειά για να βρούμε τι μας κάνει να νιώθουμε μειονεκτικά.
Ατάκες που κρύβουν... κόμπλεξ!
Σε αυτή την κατηγορία συμπεριλαμβάνονται και ατάκες όπως «Είμαι άσχημη, αλλά μορφωμένη», «Τα καλά αρώματα μπαίνουν σε μικρά μπουκαλάκια», «Είμαι από την επαρχία αλλά μοιάζω πρωτευουσιάνα», «Είμαι χοντρή αλλά έχω απίστευτο χιούμορ», «Είμαι κοντή αλλά πετυχημένη επαγγελματίας» κ.α.
Αν επιδεικτικά προσπαθείς να καλύψεις οτιδήποτε θεωρείς ελάττωμα σου με το πιο γερό χαρτί σου προσπαθείς να αναπληρώσει το έλλειμμα που νιώθεις. Αν για παράδειγμα θεωρείς ότι είσαι άσχημη ενδεχομένως θα δώσεις έμφαση στην μόρφωσή σου για να «κρύψεις» το πρόβλημά σου. Ίσως μάλιστα να έχεις αναπτύξει και μια ολόκληρη θεωρία για να στηρίξεις ότι δεν μετράει η εμφάνισή σου ή το πνεύμα.
Το πρόβλημα ξεκινά από το ότι φοβάσαι το πώς θα σε χαρακτηρίσουν ή θα σε κρίνουν οι γύρω σου. Δώσε την ευκαιρία στους ανθρώπους να σε εκτιμήσουν και να αναγνωρίσουν τα χαρίσματα που διαθέτεις. Θυμήσου εξάλλου ότι για να δεχτείς την αγάπη και την αναγνώριση πρέπει πρώτα εσύ η ίδια να μάθεις να αγαπάς και να εκτιμάς τον εαυτό σου.
«Καλύτερα να μείνω στη σκιά»
Ένας άλλος τρόπος για να κρύψεις το κόμπλεξ σου είναι να αποφεύγεις να εκτεθείς σε καταστάσεις που θα αποκαλύψουν τις αδυναμίες σου. Προτιμάς για παράδειγμα να μείνεις σιωπηλή υιοθετώντας το προφίλ της ντροπαλής ή και ακοινώνητης για να μη φανεί η άγνοιά σου. Δε σημαίνει ότι ακόμη και αν δεν γνωρίζεις το αντικείμενο πρέπει να ξεκινήσεις να μιλάς ασταμάτητα υποκρινόμενη ότι γνωρίζεις τα πάντα γύρω από το υπο συζήτηση θέμα. Μπορείς να συμμετάσχεις σε μια συζήτηση δηλώνοντας την άγνοιά σου και ζητώντας από τους συνομιλητές σου να σε ενημερώσουν. Να είσαι σίγουρη ότι θα υπάρξουν άλλες συζητήσεις όπου εσύ θα είσαι η πρωταγωνίστρια της παρέας.
Το να παραμένεις σιωπηλή για να μη φανεί το «έλλειμμα» ή να μην παίρνεις μέρος σε κοινωνικές εκδηλώσεις, για να μην αποκαλυφθεί η άγνοιά μας γύρω από τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς.
Η λύση λέγεται τόλμη
Δεν πρόκειται ποτέ να απαλλαγείς από τα κόμπλεξ, αν δεν αποδείξεις εσύ η ίδια στον εαυτό σου ότι το αίσθημα κατωτερότητας που έχεις δεν υφίσταται.
«Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να τολμάμε να κάνουμε πράγματα που φοβόμαστε και να εκτεθούμε. Στην αρχή μπορεί να είναι δύσκολο, αλλά με τον καιρό και την προσπάθεια θα μας γίνει συνήθεια και θα διαπιστώσουμε ότι τελικά δεν είμαστε τόσο κακοί όσο μάθαμε να πιστεύουμε».
